Απ’ το ρυζόχαρτο στο φως: Παλιές μέθοδοι και νέες τεχνολογίες χαρτογράφησης και ταυτοποίησης των φθορών στα μνημεία
Απ' το ρυζόχαρτο στο φως: Παλιές μέθοδοι και νέες τεχνολογίες χαρτογράφησης και ταυτοποίησης των φθορών στα μνημεία. 23 Σεπτεμβρίου 2022
Το έργο CALLOS «Ανοιχτό Εργαστήριο Συντήρησης των Μνημείων της Αθήνας με τεχνολογίες Λέιζερ και LIDAR», συμμετείχε στις Ευρωπαϊκές ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομίας 2022 (ΕΗΠΚ), που είχαν σαν θεματική την βιωσιμότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς, με μία δράση στον Ναού του Ηφαίστου και της Αθηνάς, στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας.
Η δράση επικοινωνίας απευθύνθηκε σε φοιτητές/-ήτριες και επαγγελματίες από το χώρο της συντήρησης και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σχεδιάστηκε, συντονίστηκε και υλοποιήθηκε από την ομάδα του έργου CALLOS του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, σε συνεργασία με τους εταίρους του έργου Raymetrics A.E. και Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΗΔΛ-ΙΤΕ).
Η τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης των μνημείων με αναλογικές, ψηφιακές και αναλυτικές μεθόδους είναι αναπόσπαστο μέρος των εργασιών συντήρησης και εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Στο πλαίσιο της δράσης, συντηρητές/τριες παρουσίασαν, στο εσωτερικό του Ναού του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά, παλιές και σύγχρονες μεθόδους χαρτογράφησης των φθορών σε μνημεία που συντηρούνται από την ΕΦΑΠΑ. Οι επιστημονικοί συνεργάτες της Raymetrics Α.Ε. επέδειξαν για πρώτη φορά το καινοτόμο εξειδικευμένο φορητό σύστημα LIF-LIDAR (Laser-Induced Fluorescence-LIght Detection And Ranging) που σχεδιάστηκε για το CALLOS, το οποίο καταγράφει και χαρτογραφεί εξ αποστάσεως τις βιολογικές επικαθήσεις στις αρχαίες επιφάνειες. Δίπλα τους, οι ερευνητές του ΙΗΔΛ-ΙΤΕ παρουσίασαν την υβριδική διάταξη φασματοσκοπικής ανάλυσης LIBS/LED-IF/DR που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του έργου. Η φορητή αυτή διάταξη θα συμβάλλει στην ταυτοποίηση των επιφανειακών στρωμάτων των μνημείων και στην αναγνώριση των υλικών κατασκευής τους.
Η διαδικασία της συμμετοχής στη δράση έγινε μέσω ηλεκτρονικής φόρμας εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η οποία αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα μέσα επικοινωνίας του ΥΠΠΟΑ. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος ήταν πολύ μεγαλύτερη του προγραμματισμού καθώς δήλωσαν συμμετοχή 85 άτομα. Τηρήθηκε απόλυτη σειρα προτεραιοτητας και προσήλθαν δύο ομάδες των 20 ατόμων.
Οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν τις παρουσιάσεις με μεγάλο ενδιαφέρον. Τα σχόλια, οι ερωτήσεις και η συζήτηση που ακολούθησε αφορούσαν, τους αναλογικούς τρόπους αποτυπώσεων, όπως γίνονταν στο παρελθόν αλλά και τις μεθόδους και τις δύο διατάξεις που αναπτύσσονται στο έργο. Όσον αφορά στη διάταξη LIF-LIDAR, έμφαση δόθηκε στις δυνατότητες της χαρτογράφησης των βιολογικών επικαθίσεων, της φορητότητας και της ευχρηστίας της, ενώ έγιναν προτάσεις από το κοινό για περαιτέρω έρευνα. Αντίστοιχα, για την υβριδική διάταξη LIBS/LED-IF/DR επισημάνθηκε η δυνατότητα αναλύσεων με διαφορετικές φασματοσκοπικές μεθόδους προσαρμοσμένες σε μία φορητή διάταξη, η ευκολία στη χρήση της και η ακρίβεια των αποτελεσμάτων. Οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι βρήκαν τη δράση και το έργο ενδιαφέροντα και επεσήμαναν ότι ο τρόπος υλοποίησής της μέσα στον ναό του Ηφαίστου και της Αθηνάς ήταν πρωτότυπος και ευχάριστος. Το σύνολο του κοινού αγκάλιασε το έργο με ενδιαφέρον και ζήτησε να λαμβάνει ενημέρωση για τις καινούριες δράσεις του.
Η ενημέρωση της επιστημονικής κοινότητας και των ειδικών είναι ένα σημαντικό κομμάτι της υποχρέωσης για διάχυση του έργου CALLOS. Η δια ζώσης επαφή των εταίρων με φοιτητές/-ήτριες και επαγγελματίες από το χώρο της συντήρησης και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς έδωσε σε όλους και όλες την ευκαιρία για έναν γόνιμο διεπιστημονικό διάλογο.